Bu çalışmada, Halil İbrahim Özdemir’in
"Çıtaları Yükselten Vali: Recep Yazıcıoğlu" adlı eseri incelenmekte
ve Vali Yazıcıoğlu’nun Erzincan Valiliği dönemine odaklanılmaktadır. İncelenen
bu eser, Vali Recep Yazıcıoğlu'nun Erzincan'daki yaklaşık dokuz yıllık görev
süresi boyunca gerçekleştirdiği önemli projeler ve olaylara odaklanmaktadır.
Kitapta ele alınan konular incelendiğinde eserin altı bölüm kapsamında
değerlendirilmesi mümkündür. Her ne kadar yazar çalışmasında böyle bir tercihte
bulunmasa da eserden yararlanacak olan okurlar ve araştırmacılar için bu
şekilde bir değerlendirme yapmak yararlı olacaktır.
Eserin ilk bölümünde kitabın amacı ve
kapsamı üzerinde durulmuş ve anıların esas kahramanı olan Recep Yazıcıoğlu'nun
hayatı ve kariyeri hakkında bilgi verilmiştir. Yazarın belli bir
bölümlendirmeye sadık kalmadan kaleme aldığı diğer kısımlar konularına göre
sınıflandırılacak olursa; ikinci bölümde Vali Yazıcıoğlu'nun kişisel özelliklerine
dair anılara yer verildiği görülmektedir. Bu anılarda Vali’nin liderlik stili,
iletişim becerileri, inisiyatif alma ve karar verme süreçleri gibi konulara
değinildiği anlaşılmaktadır.
Üçüncü bölümde Vali’yi öncülük ettiği sosyal
ve ekonomik reformlar çerçevesinde değerlendirmek mümkündür. Yazar, eserinde
Vali’nin hizmetlerini eğitimde yenilikler, sağlık hizmetlerinde iyileştirmeler
ve ekonomik kalkınma projeleri perspektifinden ele almıştır. Üzerinde durulan
projeler arasında Kemaliye Taşyol Projesi ve Başpınar Köprüsü gibi önemli
projeler, devlet-vatandaş iş birliği ile yürütülen çalışmalar, doğa sporları ve
turizm çalışmaları öne çıkmaktadır. Ayrıca 1970'lerde Erzincan'da başlayan
şirketleşme hareketi ve bunun getirdiği sermaye birikimi ile göç sorunlarına
değinilerek Vali’nin bu makus talihi yenme çabalarından örnekler verilmektedir.
Vali Yazıcıoğlu'nun ekonomik gelişim üzerine kaleme almış olduğu makalelerden
alıntılar da bu bölümde yer almaktadır.
Dördüncü bölümde, kriz yönetimi ve güvenlik
açısından yaşanan tanıklıklara yer verilmiştir. Bu kapsamda dönemin en önemli
sorunları olan deprem ve afet yönetimi, terörle mücadele ve güvenlik
politikaları konusunda Vali Yazıcıoğlu’nun benimsemiş olduğu yaklaşımlar ve
atmış olduğu adımlar üzerinde durulmuştur. 1993 yılında Başbağlar köyünde
yaşanan katliam sonrası, yakalananların sorgusu ve mahkeme süreçlerine yer
verilen bu bölümde, Vali Yazıcıoğlu'nun halkın infialini ve protestoları
sakinleştirmek üzere kanaat önderleriyle yaptığı toplantılar aktarılmaktadır.
Ayrıca 13 Mart 1992'de Erzincan'da meydana gelen deprem sonrası düzenlenen
yardım çalışmaları ve halkın durumu hakkında da dikkat çekici hususlara değinen
yazar, Vali Yazıcıoğlu'nun bu süreçteki rolüne ve halkla olan ilişkisine dair
bilgi vermektedir.
Beşinci bölümde Vali’nin halkla ilişkiler ve
medya açısından takınmış olduğu tavır ele alınmıştır. Vali’nin medyaya olan
yaklaşımı, halkla buluşma ve iletişim, şeffaf yönetim anlayışı gibi hususlara
dair gözlemler paylaşılmıştır. Bu bölümde merhum Vali’nin medya ile olan samimi
ilişkisine dair önemli örneklere yer verilmektedir. Yerel televizyon kanalları
CAN TV ve ERT'de valinin görevde kalması için düzenlenen açık oturumlar, Doğu
Gazetesi vb. yerel gazetelerde yayımlanan röportajlar ve haberler dikkat
çekmektedir. Altıncı bölümde, çevre ve kültür konusunda Vali’nin durduğu
noktaya dair izlenimlere yer verilmiştir. Bu çerçevede Vali’nin doğayı korumak
için yaptığı çalışmalar, gerçekleştirilen kültür ve sanat faaliyetleri bu
bölümde irdelenmiştir. Doğa sporları ve turizme katkı sağlamak için Vali
Yazıcıoğlu'nun yaptığı röportajlar, spor aktiviteleri (rafting, yamaç paraşütü,
su kayağı vb.), halkla yapılan yürüyüşler ve mitingler bu başlık altında
toplanmaktadır.
Vali Yazıcıoğlu'nun
incelenen eserdeki vurgulanan özelliklerini belirlemek için kitap metni
üzerinde nitel olarak kodlama yapılmış ve çeşitli temalara ulaşılmıştır. Bu
temalar liderlik ve yöneticilik, sosyal duyarlılık, ekonomik vizyon, kriz
yönetimi, iletişim ve medya, yenilikçilik ve inovasyon, spor ve sağlık
olarak belirlenmiştir:
Liderlik ve Yöneticilik: Vali Yazıcıoğlu, kararlı bir lider ve
yönetici olarak halkla yakın ilişkiler kurmuştur. Çalışmalarında kanaat
önderleriyle iş birliği yaparak bölgenin sorunlarına çözüm aramıştır (s.
50-51).
Sosyal Duyarlılık: Halkın ihtiyaçlarına duyarlılık gösteren
Vali Yazıcıoğlu, sosyal etkinliklere aktif olarak katılmış ve toplumun her
kesimiyle etkileşimde bulunmuştur. Taşyol projesi bu konuda verilebilecek örneklerden
sadece birisidir. İnşaatın tamamlanması için hemşeri dernekleri vb. aracılığı
ile büyük şehirlerde düzenlenen etkinliklerde hazır bulunmuş ve şehre destek
olunması için uğraş vermiştir. Bu konudaki çabalarından bir tanesi kitapta şu
ifadelerle yer almıştır (s. 91):
“Oysa Recep Yazıcıoğlu bu iki projede de İl
Özel İdaresinin kaynaklarını çok sınırlı olarak kullanmak istiyordu.
İstanbul'da bulunan Kemaliyeli iş adamları ile toplantılar yapıyor. Onlara; ‘Siz kaç lira koyarsanız ben de İl Özel İdaresinden o
kadar para koyacağım’ diyerek devlet vatandaş iş birliği ile projeleri
yürütüyordu.”
Ekonomik Vizyon: Ekonomik gelişime büyük önem veren
Yazıcıoğlu, birçok projeyi hayata geçirmiş ve Erzincan'ın ekonomik durumunu
iyileştirmek için çalışmıştır. Erzincan ve Doğu Anadolu’nun mevcut ekonomik
koşullarından memnuniyetsizliğini dile getiren Yazıcıoğlu, bölgenin
potansiyeline dikkat çekmiştir (s. 83):
“Erzincan, sahip olduğu doğal imkânlara ve
uygun konumuna rağmen Doğu Anadolu'nun kaderini paylaşmakta ve bölgede yaşanan
problemler Erzincan için de geçerli olmaktadır. Erzincan, İpek Yolu üzerinde,
ulaşım imkânlarıyla, verimli ovası ve zengin maden yatakları ile gelişmeyi
yakalayabilecek potansiyele de sahiptir. Ancak bu avantajlar ili bölgedeki
diğer illerden farklı bir konuma getirememiştir.”
Ekonomik başarının sağlanması için doğa
sporları ve turizme ayrı bir önem veren Vali Yazıcıoğlu, Erzincan’ın saklı
kalan bu yönüne ışık tutmaya çalışmıştır. Eserde doğa sporları ve turizm
açısından şehrin sahip olduğu potansiyeli harekete geçirmek için büyük bir
uğraş verildiği görülmektedir (s. 26):
“‘Vali Bey orayı ne zaman keşfetmiş
bilmiyorum. Ben ise yeni keşfettim. O güzellikleri görmek için bir daha gidelim
dese yine giderim’ diyerek cevap verdim. Bugün daha iyi anlıyorum ki, Karanlık
Kanyon, turizm açısından önemli bir hazinemizdi. O keşfetmişti. Ama
pazarlayamadık. Belki ileride birileri o güzellikleri pazarlayabilir.”
Vali Yazıcıoğlu, ekonomik açıdan kalkınmış ve
gerekli istihdam ortamını oluşturmuş bir Erzincan’ın şehrin en önemli
sorunlarından birisi olan dışarıya nüfus göçünün de önüne geçeceğini
savunuyordu (s. 87). En çok arzuladığı hususlardan birisi tersine göçü
başarmaktı.
Kriz Yönetimi: Vali, deprem ve terör gibi kriz anlarında
etkili müdahalelerde bulunmuş, yardım organizasyonlarını başarıyla yönetmiştir.
Terör saldırılarının temel hedeflerinden birisinin şehirde mezhep çatışması
çıkarmak olduğunun bilinciyle hareket eden Yazıcıoğlu, bu duruma mahal vermemek
için şehrin kanaat önderleri ile birlikte hareket etmeye çalışmıştır. Böyle
zamanlarda Erzincan’da faal olan siyasi partilerin il başkanları, gazeteciler,
kolluk kuvvetlerinin temsilcileri ve dini cemaatlerin önderlerini bir araya
getirerek tehlikenin bertaraf edilmesi iradesini göstermiştir. Sergilenen bu
dayanışma ruhu toplumda oluşması muhtemel infialin de önüne geçmiştir (s. 50).
İletişim ve Medya: Medya ile aktif bir iletişim kurmuş,
kamuoyunu bilgilendirme konusunda hassas davranmış ve iletişim kanallarını
etkin kullanmıştır. Kriz yönetim sürecinde dile getirildiği üzere medya
kuruluşlarına ayrı bir önem veren Yazıcıoğlu, karar ve eylem süreçlerinde
gazete ve TV’lerde yapılan yayınları dikkate alarak hareket etmiştir. Bu
kapsamda medya kuruluşları ile sıkı bir bağ kurmuştur (s. 56):
“Akşam saatleri gazetenin baskıya
hazırlandığı saatlerdir. Recep Yazıcıoğlu çok zaman o saatlerde matbaaya gelir,
bir sonraki gün çıkacak gazetenin provalarını görürdü. Bazen sayfaları önüne
alır gördüğü hataları düzeltir, o sayfaların yeniden çıkarılıp, düzeltmelerin
yapıldıktan sonra basılmasını sağlardık. Ama bir gün olsun, kendisi ile ilgili
ya da olumsuz bir haber dolayısıyla itiraz etmemiş, gazetenin yayınına itiraz
etmemişti.”
Yenilikçilik ve İnovasyon: Yenilikçi projeler geliştirmiş,
devlet-vatandaş iş birliğini teşvik ederek projelerin başarıya ulaşmasını
sağlamıştır. Yaratılan kaynak sayesinde birçok proje kâğıt üzerinde kalmaktan
kurtulmuştur (s. 91):
“Defalarca Ankara'ya gidip gelmiş, destek
istemiş, hiç kimseden destek bulamamıştı. Bu yüzden köprüyü halkın katılımları
ile yapmak istiyordu. Halk ne kadar para toplarsa, İl Özel İdaresinden de o
kadar katılım sağlayacaktı. Fakat yapılacak bölge çok genişti…”
Benzer bir durum Ergan Dağı Kayak Tesisleri öngörüsü için de
geçerlidir. Projede belli bir mesafe alınsa da halen istenen noktaya
gelememiştir. Bu projeyi o dönem kaleme aldığı köşe yazısında Vali Yazıcıoğlu
şu sözlerle değerlendirmiştir (s. 84):
“Ancak Munzur Dağı (Ergan Dağı) Projesi adı altında hazırlanan,
5-10 bin yatak kapasiteli görülen kayak tesisleri tamamlandığında Erzincan kış
turizmi açısından dünyanın sayılı merkezleri arasına girecektir. Uluslararası
havaalanın olması, bütün bu doğal imkanlara 20 km’lik bir yarıçap içerisinde
ulaşılabilmesi çok önemli bir avantajdır. Erzurum'un kış turizminde aldığı
mesafeden sonra, Erzincan için de ciddi bir gelişme olacağı şimdiden
görülmektedir.”
Spor ve Sağlık: Spor aktivitelerine katılım sağlayarak
sağlıklı yaşamı teşvik etmiş ve bu alanda örnek olmuştur. Bu konudaki
girişimleri birçok farklı spor dalını kapsayıcı bir mahiyette olmuştur (s. 87):
“Bu yüzden de şehrin kalkınmasını doğa
sporlarında görüyordu. Erzincan'da Fırat gibi bir nehir var. Rafting
yapılabilir. Ergan'da kayak tesislerinin temeli atılmış, bir altyapı
oluşturuluyordu. Dağ bisikleti, baraj göllerinde su kayağı, doğa yürüyüşü,
yamaç paraşütü, kaya tırmanışı, buzul tırmanışı, jamping, kano, kaplıca turizmi
gibi pek çok spora ev sahipliği yapılabilirdi.”
Metnin nitel analizi ile elde edilen bu
temalar, Vali Recep Yazıcıoğlu'nun Erzincan Valiliği döneminde sergilemiş
olduğu kişisel özelliklerini ve yönetim anlayışını kapsamlı bir şekilde ortaya
koymaktadır. Eser, merhum Vali’nin liderlik yönleri hakkında da önemli ipuçları
sunmaktadır.
Vali Recep Yazıcıoğlu’nun Liderlik Yönleri
Yazar Halil İbrahim Özdemir’in kaleme almış olduğu
bu eserde, Merhum Vali Recep Yazıcıoğlu'nun liderlik özelliklerine dair önemli
anekdotlara yer verilmiştir. Kitap metni bu perspektiften değerlendirildiğinde,
halkla iletişim ve ulaşılabilirlik, cesaret ve kararlılık, sistem eleştirisi,
sosyal sorumluluk, halkın gelişimi ve eğitime odaklanma, medya ve şeffaflık,
empati ve mütevazılık temaları elde edilmiştir. Elde edilen kodlar ve temalara
aşağıdaki tabloda görülmektedir:
Tablo 1: Vali Recep
Yazıcıoğlu’nun Liderlik Yönleri
|
Tema |
Kod |
Örnek |
|
Halkla İletişim ve
Ulaşılabilirlik |
Açık kapı politikası, sokakta dolaşma, mütevazılık |
"Kapı açık, çalmadan girebilirsiniz, randevuya
gerek olmadan istediğiniz zaman görüşebilirsiniz." (s. 12) |
|
Cesaret ve Kararlılık |
Ateş hattına girmek, kadere inanmak |
"Takdirin dışında hiçbir şey olmaz. Allah bizim
ölmemizi murat etmişse ne yaparsak yapalım kurtulamayız." (s. 29) |
|
Sistem Eleştirisi |
Bürokrasi eleştirisi, sistemdeki aksaklıklar |
"Yetki demek para demektir. Paran yoksa vali
değil de ne olursan ol yetkin yok demektir." (s. 29) |
|
Sosyal Sorumluluk |
Dul erkeklerin evlendirilmesi, halkın sorunlarına
çözüm üretme |
"Evlenebilmek için Valinin kapısını çalanın
haddi hesabı yoktu." (s. 56) |
|
Halkın Gelişimi ve Eğitim |
Kıraathanelerin aslına dönmesi, okuma alışkanlığı |
"Kıraathanelerin aslına dönmesini, orada bir
kitap köşesi bulunmasını ve günlük gazetelerin oralarda bulundurulmasını
isteyen birer yazı yazmıştı." (s. 57) |
|
Medya ve Şeffaflık |
Gazete provalarını kontrol etme, basına müdahale
etmeme |
"Bir gün olsun kendisi ile ilgili ya da olumsuz
bir haber dolayısıyla itiraz etmemiş gazetenin yayınına itiraz
etmemişti." (s. 56) |
|
Empati ve Mütevazılık |
Personelden özür dileme, kendini halkla eşit görme |
"Özür dilemenin erdem olduğunu bilmiş
gerektiğinde personelinden bile özür dilemiştir." (s. 8) |
Kaynak: Yazar Tarafından
Hazırlanmıştır
Tablo 1’de belirtilen liderlik yönlerine göre Vali
Yazıcıoğlu, halkla güçlü bir iletişim kurarak ulaşılabilir olmayı, cesaret ve
kararlılık göstermeyi, sistemi eleştirmeyi, sosyal sorumluluk projelerine önem
vermeyi, halkın gelişimi için çalışmayı, medya ile şeffaf ilişkiler kurmayı ve
empati ile mütevazılığı benimsemiştir.
Çıkarılabilecek Dersler
Merhum Yazıcıoğlu hem günümüzdeki yöneticiler hem de
yarının idarecileri için örnek olabilecek bir karakter olarak görülmektedir.
İncelenen kitap metni bu açıdan değerlendirildiğinde elde edilen temalar
aşağıdaki tabloda verilmiştir:
|
|
Tema |
Açıklama |
|
1 |
Liderlik ve Yönetim |
Vali Yazıcıoğlu'nun yöneticilik özellikleri,
astlarına ve halka yaklaşımı. (s. 99) |
|
2 |
Halkla İlişkiler ve Erişilebilirlik |
Vatandaşlara yakın durma, onların dertleriyle
ilgilenme ve şeffaf bir yönetim sergileme. (s. 63) |
|
3 |
Yenilikçilik ve Reformcu Yaklaşım |
Yönetim sistemindeki katı merkeziyetçi yapıya karşı
eleştiriler ve yerel yönetimlere daha fazla yetki verilmesi. (s. 62) |
|
4 |
Eğitim ve Kültür |
Kıraathanelerin aslına dönmesi ve okuma alışkanlığının
teşvik edilmesi. (s. 57) |
|
5 |
Mükemmeliyetçilik ve Detaycılık |
Gazete provalarını kontrol etme ve hataları düzeltme.
(s. 56) |
|
6 |
Sorumluluk ve Hesap Verebilirlik |
Halkın yönetime katılımı ve demokratikleşme
süreçlerinin desteklenmesi. (s. 62) |
|
7 |
Dayanıklılık ve İyileşme |
1992 Erzincan depremi sonrası şehrin imarına katkı
sağlama ve zorluklara rağmen görevine devam etme. (s. 8, 60-61) |
|
8 |
Mizah ve İnsan Odaklı Yaklaşım |
Dul erkeklerin evlendirilmesine yönelik şakalar ve bu
konuda yapılan çalışmalar. (s. 56-57, 100-101) |
|
9 |
Eleştirel Düşünme ve Bağımsızlık |
Sisteme yönelik eleştiriler ve popülist politikalara
karşı duruş. (s. 8, 11, 29, 99) |
|
10 |
Özür Dileme Erdemi |
Gerekli durumlarda personelinden bile özür dileme.
(s. 8) |
Kaynak: Yazar Tarafından Hazırlanmıştır
Metinde anlatılan anılardan ve paylaşılan köşe
yazılarından yola çıkarak oluşturulan bu tablo Vali Yazıcıoğlu'nun liderlik ve
yönetim anlayışını, halkla ilişkilerdeki şeffaflığını ve erişilebilirliğini,
yenilikçi ve reformcu yaklaşımını, eğitim ve kültüre verdiği önemi,
detaycılığını, sorumluluk ve hesap verebilirlik ilkelerine verdiği önemi,
dayanıklılığını, mizahi yaklaşımını, eleştirel düşünme yetisini ve özür dileme
erdemini öne çıkarmaktadır.
Merhum Yazıcıoğlu’nun benimsediği liderlik ve
yönetim anlayışına hizmetkâr liderlik demek mümkündür. Bu açıdan günümüz
idareci, lider ve yöneticilerine örnek olacak mahiyettedir. Vali Yazıcıoğlu bu
yaklaşımı bir basın toplantısında şu cümlelerle dile getirmiştir (s. 99):
"Şehirlerde patron yöneticilere değil, hizmetkâr
olacak yöneticilere ihtiyaç vardır. Belediye başkanları, patron gibi
davranmamalı; hizmetkâr gibi hareket etmelidir. Halkın emrinde olmalıdır.
Saltanat, şatafat, astronomik maaş, araç gereç ve görkemli makamlar kalabalık,
maiyet, konfor, hava, gösteriş, alayiş ve bunların sonucunda ulaşılmaz
yöneticiler olmamalıdır."
Kitap incelendiğinde okuyucunun aklına “Vali Recep
Yazıcıoğlu gibi yöneticilerin sayısı neden azdır? Sayılarının artırılması için
neler yapılmalıdır? Bu kişilerin başlatmış olduğu proje ve yatırımların
sürdürülememesinin nedenleri nelerdir?” gibi birtakım sorular gelmektedir.
Bu tür lider ve yöneticilerin görev yapabilmesi için uygun ortamın tesis
edilmesi ve sayılarının artırılması gerekmektedir.
Sonuç olarak, bu eserin kamu yönetimi ve liderlik
açısından Türkiye’de önemli bir iz bırakan Vali Recep Yazıcıoğlu’nun Erzincan
Valiliği dönemine ışık tuttuğu görülmektedir. Anı-hatırat türünde kaleme alınan
eser, Vali’nin kişisel özellikleri, liderlik ve yöneticilik yönleri, kendine
has demokrasi ve kalkınma anlayışı, doğa sporları ve turizme verdiği önem gibi
hususları anlamak için önemli bir kaynak niteliğindedir. Ancak metindeki
bölümlendirme eksikliği ve birtakım yazım hataları okurun konuya hâkimiyetini
nispeten zorlaştırabilir.
Kaynakça
Negiz, M. (2024). Recep Yazıcıoğlu, İçinde, Kozak, N.
(Editör), Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi,
https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/recep-yazicioglu (Erişim tarihi:
01.10.2024).
[*] Sorumlu Yazar /
Corresponding Author
[†] Atıf için: Negiz, M.
(2025). Çıtaları Yükselten Vali: Recep Yazıcıoğlu. BAYÜ Sosyal Bilimler
Dergisi, 8(15), 60-65, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4351487
0 yorum:
Yorum Gönder